МАЛАТА ОДДАЛЕЧЕНОСТ МЕЃУ АЛБАНСКИОТ И ГЛАВНИОТ ГРАД НА НАШАТА ДРЖАВА – СКОПЈЕ ВО ГОЛЕМА МЕРА ВЛИЈАЕ ВРЗ ОДЛУКАТА НА МНОГУМИНА ДА ОТПАТУВААТ ВО ТИРАНА, МАКАР И НА ЕДЕН ДЕН, ЗА ДА УЖИВААТ ВО КУЛИНАРСКИТЕ СПЕЦИЈАЛИТЕТИ, ПРОШЕТКИТЕ И ПОСЕТИТЕ НА КУЛТУРНИТЕ, ИСТОРИСКИТЕ ЗНАМЕНИТОСТИ ЗА КОИ НЕ СЕ НАПЛАТУВААТ ВЛЕЗНИЦИТЕ, БАРЕМ ВО ПОВЕЌЕТО
Дотаму се стигнува за 2 часа, максимум. Без оглед на причината за патувањето, доста често и деловно, не само приватно. Секако, најубаво е кога ќе се спојат и обете. Во такви случаи уживањето, заедно со чувството на радост, задоволството е уште поголемо. Албанската метропола е предодредена за такво нешто. Доброто расположение сигурно ќе ве следи за време на целиот престој, колку и да трае. Повеќедневниот секогаш нуди можност за повеќе, во секој поглед. Така веројатноста да ја запознаете подобро, во вистинска светлина е многу поголема. Епитетите, пред сè постојаните, само ја зголемуваат желбата да ја посетите, зошто да не и во текот на оваа есен.
Доколку ве привлекува маратонското трчање, заокружете го датумот за 8. маратон што ќе се одржи на 20 октомври. Секоја година Тирана угостува околу 5.000 маратонци од земјата и странство, меѓу нив и македонски државјани. Покрај тоа, месецов има уште едно случување што без сомневање ќе го привлече вниманието на младите, љубители на техномузиката – овој пат од германската (берлинската конкретно) електронска музичка сцена. Градот ќе се претвори во голем подиум на отворено, а крајот на октомври е резервиран и за „Energy Expo & Forum 2024“ (од 23-ти до 25-ти). Тамам да се уверите во неговата живост и шаренилото. Неколкуте атракции ќе ве натераат да се вратите пак, проникнати со силно чувство, страст. Амбиентот и атмосферата се толку зависни меѓу себе што веќе не се работи само за обусловеност ами и за заемност. Едно без друго не оди. Фасцинантен е спојот на различните стилови на градба, симпатичното по малку збркано, хаотично коегзистирање на старото и новото (барем такви се општите забелешки), испреплетени со излегувањата, вечерите во рестораните кои не признаваат ништо друго освен традиција или пак ноќните забави во современите, модерни клубови што гарантираат убав помин. Секако, можноста да се избира навистина е голема. Згора на сè, тиранчаните се добри домаќини.
БЕЛЕЗИ НА МИНАТОТО, ВО СОГЛАСНОСТ СО ДУХОТ НА ВРЕМЕТО
Тирана е помала од Скопје, значително. А бројот на жителите, пак, е горедолу ист нешто повеќе од 500.000. Разликата е во густината на населението, се разбира. Постојат неколку теории за нејзиното име, кои неретко се споредуваат со митови. Според мислењата на едни, потекнува од „теранда“, збор за „она што паднало“, мислејќи на наносите од планината Дајти, кога надоаѓала реката. Други сметаат дека на Тирана ù го дале името по дворецот на истата планина Тиркан, изграден пред новата ера. Всушност, називот му се припишува на историчарот Прокоп, уште од времето на Византија. Денес замокот е рушевина. Се верува и дека „тирос“ е опционален. Зборот се користел во Древна Грција, означувајќи го млекото. Наводно таму каде што е градот се збирале месните пастири да тргуваат со млечни производи.
Современата епоха на Тирана започнала во 1614-та, благодарејќи на пашата Сулејман од Мулет со изградбата на џамија, пекарница и бања (амам). Развојниот процес забрзал во 18 век, но на градот и понатаму не му се придавала никаква важност. Сè до прогласувањето на Тирана за главен град на Албанија во 1920-та. Изборот е направен поради нејзината централна местоположба.
Дури на крајот од втората деценија на 20 век го заличуваат центарот каде што и сега се забележува италијанското влијание. Тоа е периодот на монархијата, кога средишниот дел на градот им го довериле на архитектите Флорестано ди Фаусто и Армандо Бразини, меѓу омилените на Бенито Мусолини. Обајцата се потпишани и на плоштадот кој денес го носи името на големиот војсководец Скендербег и на булеварот и на градското собрание и на министерствата и на народната банка и на царската палата, сега веќе претседателска. Веднаш по потпаѓањето под фашизмот во 1939-та била направена ревизија од страна на архитектот Герардо Бозио. Негова замисла е и плоштадот „Мајка Тереза“. Социјалистичкиот реализам го намалил квалитетот за сметка на квантитетот. Се редизајнирал плоштадот „Скендербег“, многу објекти се срушиле, вклучително и базарот и главната црква. На нивно место е подигната палата на културата во стилот на Советскиот Сојуз. Пренаменети биле зградите на државните органи за други цели, сè што е во врска со комунизмот. Енвер Хоџа забранил дури и поседување свој, личен автомобил. На булеварот можеле да се видат само автобуси, велосипеди и камиони. По смртта на познатиот државник, владата изградила пирамидален мавзолеј за долго сеќавање, но… Повеќе нема врска со него, денес градбата е позната како „Пирамида“ во која се наоѓа и културниот центар на Тирана, меѓу другото. Последните неколку години се во знакот на промените, видливи насекаде. Пред неговото именување за претседател на владата, Еди Рама се ангажирал околу менувањето на изгледот на градот, како уметник. Промените се видливи насекаде. И големи. Со различни бои се бојадисани многу згради, оттаму и придавската определба на Тирана „шарена“. Истовремено била осовременета и севкупната инфраструктура. Обиколката низ албанската метропола би можела да ја вклучи и посетата на неколкуте атракции што сигурно ќе ви ги препорача и туристичкиот водич, ако го ангажирате. Плоштадот „Скендербег“ на кој се наоѓа и споменикот на големиот војсководец импресионира со пространоста. 28.000 м² се обложени со плочки од сите краеви на земјата. Во лето го освежуваат точно 100 фонтанели. Историскиот музеј што важи за еден од амблемите на градот е во неговото окружение, заедно со банката, библиотеката, операта, саат-кулата, џамијата. Близу секако е и паркот „Ринија“ во кој можете да си дадете и малку оддив, седејќи покрај фонтаната. Навечер осветлувањето е извонредно, а имате можност да се одморите и покрај езерото во големиот парк, па дури и да се разонодите на игралиштата, во театарот на отворено.
КУЛТУРНИ НАСТАНИ ВО ИЗОБИЛСТВО, КАКО ПРОТИВТЕЖА НА ИСТОРИСКИТЕ
Во меѓувреме, Палатата на бригадите со нејзината градина што е отворена за јавноста во сабота и недела ќе ве воодушеви, дефинитивно. Влезот не се плаќа. Стилски му припаѓа на рационализмот. Некогаш била царска, денес е претседателска. Во дворецот на крајот од годината се организира свечена вечерна игранка, т.е. бал. Прошетката низ градината на 74 хектари е празник за окото и душата, чии цвеќиња, скулптури, фонтанели, дрвја се распределени толку хармонично што со својата убавина му парира на дрворедот во непосредна близина.
Согласно интересите, одберете некој/и од 7-те музеи. Секако дека претходно споменатиот е прв на листата, кој детално ќе ви раскаже за турбулентните времиња како своевидни обележја на националната историја. Необично патување во минатото ќе ви приреди и „Куќата на листовите“, полна со метафори. По своите квалитети се издвојува и „Куќата на Исмаил Кадаре“, исто како и новелите чиј автор е. Почина летово. И археолошкиот и музејот на банката, на вооружените сили, на природните науки се вредни за да одвоите малку време за нив.
Доколку се одлучите да ја посетите Националната галерија, обрнете внимание на инсталацијата пред нејзиниот влез. „Облакот“ е идеен проект на јапонскиот архитект Су Фуџимото, каде што веќе 8 години се изложуваат делата на познатите уметници, од 2016-та. Модернизмот е присутен буквално секаде во Тирана. Новите градби без сомневање личат на уметнички поставки. Комплексот „Илир“, „TID Tower“ се само некои од нив, без исклучок на „Пирамидата“ иако е подигната во 1988-ма. Симболот на контроверзното минато е проект на Пранвера и нејзиниот сопруг, инаку во сродство со Енвер Хоџа. Како опција поставете ја и посетата на спортскиот комплекс „Арена“ близу плоштадот „Мајка Тереза“, Споменикот на независноста, ортодоксната црква посветена на Христовото воскресение, Меморијалот на комунистичката изолација, бекташкиот центар и молитвениот дом на дервишите, односно теќето.
И неколкуте замоци во градот и надвор од него ќе ве прошетаат малку низ албанската историја. Некои се зачувани, другите не. Но сеедно, урнатините не заостануваат во беседењето за минатото. Напротив. Калето во центарот на градот ќе ве врати во времето кога таму се вкрстувале патиштата од исток, запад, север и југ, пред 1.300 години. Неговите ѕидини се високи 6 м, зад нив е Старата чаршија во која се приготвуваат (нај)вкусните јадења на домашната кујна, се разбира традиционалната: флија, фергеса, фасуле, ќофте, ќифќи, трилече, топен кашкавал со домати, таратур, тава коси, риба и зеленчук на тавче, полнети пиперки, полнети модри патлиџани, писпили, петула, мисирка со пире од леб, долма јапрак, бурек, балокуме, баклава.
Дворците Петрела и Преза се во добра состојба како порано. И двата се надвор од Тирана. Првиот е на патот за Елбасан, околу 12 км, а вториот, пак, близу аеродромот „Мајка Тереза“. Датираат од 14, т.е. 15 век. Заедничка им е восхитувачката убавина на природата, исто како на онаа кај остатоците од замоците на планината Дајти Тиркан, Персќопи (древна Брисака) и најстариот Дорези, пред новата ера.
Градот изобилува со културни настани, а посетеноста е голема. Без разлика дали се работи за театарска претстава, опера, балет или пак во прашање е ликовната уметност, некоја изложба, па и концерт. Зошто да не и циркус. Од 1952-ра Тирана има и своја трупа. Ја управува Министерството за култура…, за да се одржи. Неретко се организираат и матинеа, претпладневните изведби одамна се дел од културата, духовната и материјалната сфера во животот на тиранчаните, нагласувајќи ја нејзината главна улога во противтежата на историјата. Заедно со културата на исхраната, вклучувајќи ги и излегувањата и ноќните забави. На пример во „Folie Terrace“, најпознатиот клуб чии светлосни ефекти на лајт шоуто во ритамот на денс музиката со сигурност ќе ве привлече, исто како и албанската метропола со сета живост и шаренилото.
ТОП НОВОСТИ
