СОНЧЕВИ ПАНЕЛИ СО ФОТОВОЛТАИЧНИ ЌЕЛИИ, ВОДОРОД И ГОРИВНИ ЌЕЛИИ, КЛАСИЧНАТА БАТЕРИЈА И ДЕНЕС ПОЗНАТИТЕ КЛАСИЧНИ „ИЗВОРИ“ НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА, ОД ЕДНА СТРАНА, И ЧУДЕСНИОТ ГРАФЕН, ОД ДРУГА СТРАНА. СЕ ПОСТАВУВА ПРАШАЊЕТО ШТО ЌЕ ИЗБЕРЕ СВЕТОТ И ЗОШТО НЕ ГО ИЗБРА ПРОНАЈДОКОТ НА НИКОЛА ТЕСЛА?
Г оривните ќелии и водородот како гориво се одлична комбинација. Водородот се наоѓа насекаде во атмосферата само што е врзан со други елементи, на пример, со кислород. Во природата нема слободен водород, односно нема извор од кој може да се зема и директно да се употребува. Тоа му е единствена „мана“. Ако електричната енергија се произведе од обновливи извори на енергија, ќе бидеме во плус, но ако се произведува од јаглен и од други фосилни горива, ќе се најдеме во голем минус. Имено, водородот го нема како слободен елемент, треба да се произведе, но при неговото производство се зголемува количеството јаглерод оксид. Откако ќе се произведе, мора да се пренесе до соодветните станици каде што ќе го купуваат сопствениците на возила со горивни ќелии.
Како што минува времето, така во светот се појавуваат поединци што сакаат да го изменат досегашниот начин на производство на електрична енергија – со термоелектрани, со хидроцентрали и со атомски централи. Термоелектраните испуштаат големи количества чад, хидроцентралите го менуваат релјефот, ги уништуваат постојните екосистеми и создаваат нови, атомските централи се премногу скапи за одржување и создаваат радиоактивен отпад што потоа мора некаде да се складира, при што се загадува околината. Ветерниците, исто така, се производители на електрична енергија, но и тие оставаат траги врз животната средина.
Најчесто од ветерниците страдаат птиците, а наедно се нарушуваат животната средина и пејзажот. Последиците од хидроелектраните ги чувствуваат оние што живеат во непосредна близина и често своето незадоволство го изразуваат со протести. А за термоелектраните сè е кажано. Од сите споменати „производители“ на електрична енергија најмалку штета има од поставувањето сончеви панели. Големите пространства каде што има сонце речиси во текот на цела година се како создадени за поставување сончеви панели. Дел од тие области ќе „видат“ сенка, нешто што е од суштинско значење за нив, односно животинскиот и растителниот свет ќе имаат можност малку да здивнат. Ако сончевите панели, односно фотоволтаичните ќелии се најчист производител на електрична енергија, каде застана приказната? Научниот свет вели дека денес не постојат фотоволтаични ќелии што ќе бидат максимално ефикасни во „собирањето“ на светлината и нејзино целосно искористување – преминување во електрична енергија.
Официјалниот извештај на компанијата „Хиперион“ беше инспирација да се напише текстов. Нејзините конструктори претставија ултра брз купе автомобил што користи водород како гориво. Со едно полнење на резервоарите купето минува 1.600 километри, а за повторно полнење потребни се околу четири-пет минути. Полнењето на батериите трае со часови. Замислете ситуација, чекате да се наполнат батериите, седите во ресторан, јадете, пиете, спиете, а по неколку часа ве будат за да продолжите со патувањето. Од безбедносна гледна точка долгиот одмор е добредојден. На 400 извозени километри треба да се направи одмор од три-четири часа и потоа да се продолжи патувањето и така додека не се дојде до крајното одредиште. Тука е купето пред кое има 1.600 км или патување од Скопје до Варшава во еден здив. Секоја технологија за производство на електрична енергија има свои предности и мани. За батериите сè најдобро додека им трае животниот век, но откако ќе помине рокот за употреба, станува опасно нивното складирање и рециклирање затоа што елементите од кои се составени ѝ штетат на животната средина. Нивниот втор недостаток е долгото време за полнење.
Тие што ја кројат економијата ќе го изберат тоа што за најкратко време носи најголем профит, а вложувањата и трошоците за производство се најмали. Така размислува „економската логика“ затоа што во прашање е заработката и тука нема место за зачувување на животната средина. Да се искористат постојните технологии, да се доискористат разните енергенси во природата, да се вложи колку што е можно помалку и заработката да биде неколкупати поголема. Многу експерти ги поддржуваат водородот како гориво и употребата на горивни ќелии, но каква корист ако при неговото производство се појавува големо количество јаглерод диоксид. Досегашното производство на електрична енергија е познато и јасно е колкаво е загадувањето. Електромобили се движат со помош на струја што треба да се произведе. Ако сите автомобили во светот преминат на „електрично гориво“, ќе треба да се зголеми производството на електрична енергија. И што сме направиле со тоа?
КОЈ Е ПРАВИОТ ИЗВОР?
Кога човек ќе ги разгледа сите опции за добивање најчиста електрична енергија, веднаш се споменуваат фотоволтаичните ќелии, а на второ место се водородот и горивните ќелии. Сепак, светот полека се врти кон класичните батерии, но не отстапува од водородот. „Хонда“, „Хиперион“, „Мерцедес“, „Хјундаи“ и други развиваат возила на водород, а не е мал бројот ни на компаниите што ќе употребат водород во авионите, посебно во малите. Конструкторите на авионот „смартфиш“ ја гледаат иднината во водородот. Ќе видиме до каде ќе дојдат со нивниот план.
Денес во светот постојат мал број станици каде што може да се купи водород, но затоа има многу станици каде што може да се купи веќе произведена електрична енергија. Застанувате, го вклучувате кабелот и чекате три-четири часа. Денес практично и нема производител што во својата флота нема електрично возило со класична батерија. Тоа значи светот се насочил кон развојот и усовршувањето на батериите. Во моментов мал број научници се преокупирани со развојот на графенот и графенските батерии. Минатата година пишувавме за графенот, што е и каква е неговата улога во секојдневниот живот. Графенот е производ што е извлечен од графитот (црно-сивото „срце“ на моливите). Aко светот е доволно умен да тргне да го развива, тој ќе предизвика преголема еволуција, слично како најлонот и пластиката кога најдоа употреба на секој чекор. Тоа ќе се случи со графенот и ќе биде милион пати пополезен од пластиката или од кој било друг материјал. Парче графен оставен на балкон да се вее произведува електрична енергија. Графенските батерии се полнат за десетина секунди и можат да акумулираат многу повеќе енергија од обичните. Споменатите полезности од графенот се само капка во морето од тоа што „крие“ овој материјал. За пример ќе го споменеме податокот дека денешните најефикасни и најдобри прочистителни станици за преработка на морска вода во пивка ја прочистуваат два-трипати, а графенот, исто како да процедувате чај, ја процедувате морската вода и во чашата веднаш има пивка вода од прва класа. Информатичарите ќе му палат свеќа на графенот затоа што процесорите со графенски јадра се ракети во однос на денешните најбрзи.
Факт е дека светот и човештвото би имале најголема полза од графенот. Не само што се добива најдобра батерија што се полни за помалку од десет секунди, туку таа е крајно ефикасна и штедра. Графенот е многу лесен и денешниве автомобили би биле 15 пати полесни, односно тоа е материјалот од кој ќе се градат идните континентални и вселенски летала, но и пловила.
СЕГА СЕ ПРАШУВАМЕ ДО КАДЕ СТАСАВМЕ, ШТО НАПРАВИВМЕ И ЗОШТО ЗАСТАНАВМЕ?
Не сме стасале никаде и ништо не сме направиле. Секој си развива своја технологија со која ќе произведува електрична енергија, со назнака за крајно добра заработка. Според денешните правила за живот и напредок во општеството, најбитен фактор во приказната наречена струја е заработката, односно профитот. Развојот на нештата во светот ќе се движи во насока каде што е најголема заработувачката, а не во правец што е најполезен за планетата и за сѐ што живо на неа. Па, парите го вртат светот. Зошто застанавме? Затоа што на некои од планетава не им се допаѓа графенот и неговата надмоќ над другите материјали. Исто така, не им се допаѓаше ни најголемиот меѓу научниците – Никола Тесла. Десетина дена тој возел автомобил без батерија. Имал навика со својот внук да се вози во автомобилот и притоа да ги поздравува соперниците со поздравот: „Гледајте, без батерија.“ Да, без батерија, само со една антена свиткана на врвот и цилиндар со должина од над еден метар и со дијаметар не повеќе од 20-25 сантиметри поставен во автомобилот. Сето тоа било совршено само што користената електрична енергија била бесплатна, а нема профит кога нештата се бесплатни, што е неприфатливо за денешниов свет.
Приказната за автомобилот марка „пирс ероу“ на Никола Тесла и сеќавањата на неговиот внук ги објавивме во 2017 година. Сигурно ја знаете приказната за газдата Вестингхаус и Никола Тесла. Таа приказна кажува буквално сѐ. Затоа и натаму ќе возиме автомобили што, посредно или непосредно, ја загадуваат животната средина. Тоа важи и за индустриските машини што неколкупати повеќе загадуваат, но не можат да се споредат со депониите што се светски и олимписки рекордери во загадувањето. Највисоката технологија ни е пред нос, но не сакаме ни да помислиме да ја употребиме. Најважна е заработувачката, а не здравјето.
ТОП НОВОСТИ
