ЧАЈОТ ВООБИЧАЕНО АСОЦИРА НА СТУДЕНИТЕ ЗИМСКИ ДЕНОВИ, ПА ДУРИ И НА НАСТИНКИТЕ, ГРИПОВИТЕ…, ДОДЕКА СЕДИМЕ ЗАВИТКАНИ ВО ЌЕБЕ, ГЛЕДАМЕ ФИЛМ, СЛУШАМЕ МУЗИКА ИЛИ, ПАК, ЧИТАМЕ КНИГА. НЕГОВАТА ПРИКАЗНА ЕДНОСТАВНО НЕМА КРАЈ, ТРАЕ И ТРАЕ И ТРАЕ… ВЕЌЕ 5 МИЛЕНИУМИ
И покрај тоа што пиењето кафе во Македонија одамна стана ритуал, топлата напивка од исушените лисја на истоименото растение чиј стручен, латински назив е Thea sinensis (оригиналното име на кинескиот чај) обично ја испиваме сами, но не се исклучува можноста и во друштво, некаде на планина, во некоја викендичка што би било идеално за разбигрижа. Но, ритуално е и самото пиење чај со добра книга, музика, па и филм. Сепак, церемонијалот се разликува од земја до земја, од место до место. А, согласно трендовите и тука се организирале чајанки на кои присуствувале обично жени, докај Втората светска војна. Седенките при што се пиело чај всушност биле тенденција на целиот Балкан. За разлика одовде, во другите европски држави биле помасовни, својствени за отмениот свет, повисоките општествени кругови. Британија предничи во тоа и секако, важи за негов популаризатор – без оглед на доцните почетоци во однос на Русија, Мароко, Кина, Јапонија, Индија, па и земјите во источна Африка.
НЕГОВОТО ДЕЈСТВО – ГЛАВНА ПРИЧИНА ЗА ПИЕЊЕ ЧАЈ
Дејството на чајот, ефектот од неговото испивање е повеќезначно, а доколку би требало да се опише само со еден збор – крепи е совршен за негово претставување. Шенонг, т.н. цар на петте зрна кој владеел со Кина пред 5.000 години, уште во тоа време го користел за лекување на тумори, летаргија… Оттогаш се пие со предзнаците и на полесните и на потешките настинки, вирози… А, богатството на полифеноли, антиоксиданти кои ја спречуваат оксидацијата на останатите молекули, содржани во зелената, црната и која било друга топла напивка од Camellia sinensis чии подвидови на растенија виреат и на тропите и на суптропите е дополнителна причина за редовно консумирање. Горенаведените молекули не го дозволуваат ширењето на ракот на мочниот меур, желудникот, дебелото црево, градите, белите дробови. Го намалува холестеролот, го зајакнува имунитетот, а искуството покажува дека пиењето чај минимум трипати дневно, како што практикуваат жителите на Далечниот Исток е добар за кардиоваскуларниот систем од причина што заболуваат поретко од оние кои не пијат толку. Важно е да не се меша со шеќер – медот е супер опција, имајќи го предвид фактот дека некој е засладен со шеќерна трска уште во самото производство. Катехините придонесуваат за смалување на мастите и на телесната тежина воопшто, а поради теинот и кофеинот се препорачува да се пие во замена за кафе. Истражувањата покажале и дека повозрасните луѓе што редовно пијат зелен чај се повитални, поенергични од нивните врсници, постари од 65 години.
Занимливо е тоа што во минатото чаевите се разликувале од денешните, не само во подготвувањето туку и во изгледот. Личеле на колачиња, брикети… Пред да се употребат, обично се омекнувале на оган, а потоа се вареле со вода во која се додавало ѓумбир, кора од портокал, млеко, ориз…, да се добие кашеста маса. Секако дека Британија е „виновник“ за ширењето на чајот низ целиот свет. Неговиот подем се должел и на шверцот и на фалсификувањето. Имено, фалсификаторите оделе дотаму да билките ги бојосувале во зелено со цел да добијат таков чај, а бојата често била и отровна. За среќа, имитацијата на црниот чај се постигнувала тешко, затоа и растела неговата цена. Повеќе од 1.500 чаеви се регистрирани во светот, а пазарите на кои се изложени во огромни количини, особено на Ориентот, ги опишуваат како рај на земјата, кога во прашање се сетилата. Нивните ароми едноставно опиваат, буквално. Селекцијата е извршена на 4 основи, групирани во бели, зелени, иланг и црни чаеви. На дневно ниво се испиваат дури 2,5 милијарди шолји.
ЦЕРЕМОНИЈАЛНИ ВО ПИЕЊЕТО ЧАЈ
Ритуалот, церемонијалот на пиењето чај е приказна за себе, нешто посебно. Убавината секако е во различноста, од земја до земја, од место до место. Се чини дека чајот не го сака никој како Британците, со исклучок на Кинезите. Иако не го пронашле, жителите на Британија се сметаат за негови значајни популаризатори. Конкретно, виновница за британскиот „чај во 5“ е седмата грофица од Бедфорд – Ана, чиишто седенки на кои се играло бриџ, а во исто време се служело и чај, заедно со мали сендвичи, колачи…, ја претвориле монотонијата на дождливите попладниња во нешто сосема друго, интересно случување кое ги изместило Британците од удопството на здодевното секојдневие, за кратко. Почетокот на 1840-те се именувал како пресвртница во начинот, стилот на живеење, а Earl Grey – мешавината од црни чаеви со карактеристична цветна нота благодарејќи на маслото од бергамот, произведена во 1830-та (втората верзија), станала заштитен знак на чајанките. Денес, истите се атракции за туристите особено во луксузните хотели. Во нив уживаат и членовите на кралското семејство.
Јаката розова можеби е препознатлива боја за Индија, но кога се работи за мирисот – на чајот е оној суштествениот. Дури и блоковите во населбите се поделени, секој има свој ритуал, а омилен е црниот чај што се вари на тивок оган, бавно со млеко, засладен со мед, џем или шеќер и зачинет со црн пипер, цимет, мускатно оревче, каранфилче, ѓумбир или анасон. Кремав е најчесто. Впрочем, така се пие низ цела Индија.
Ритуалите се дел од јапонското секојдневие, а дека Јапонците уживаат во нив – тоа е факт, неоспорен. Тие го слават и доаѓањето на полната месечина и разлистувањето на дрвјата и процутувањето и пожолтувањето на листовите… Чајниот церемонијал, исто така, е формален кој се карактеризира со елеганција.
Порано таква привилегија имале владарите, заради нивно социјализирање, а денес тој е својствен за сите кои држат до себе, внимаваат на традицијата. Секако дека внимание се обрнува и на садовите, нивниот избор е особено важен, зависно од сезоната. Битен е и вкусот, по малку горчлив, да се почувствува на врвот од јазикот, задолжително од зелениот чај. Сепак, вистинска уметност е постигнувањето на рамнотежата со неговата слаткост.
Чајот во Кина е бизнис, се пие како вода, дури и повеќе. Нема дилема, таму се продава чај со распон на цените од нецел до илјадници долари. Оваа држава во Источна Азија е лидер во бројот на експерти, специјалисти за чаеви, а предводник е и кога се работи за нивното производство. Ги има буквално сите видови, и бел и жолт и зелен и црн, а особено популарен е Pu-erh (Pu’er), ферментираниот црн чај што се одгледува во провинцијата Јунан (западна Кина) кој, пак, се продава во форма на колаче. Естетиката во ритуалот на пиењето чај, исто така, е битна како во Јапонија. Изборот на садови е селективен, а потврда за тоа е и сумата пари што еден колекционер ја издвоил неодамна за малата шолја од династијата Минг, која ја купил на аукција во „Сотби“ – 36,3 милиони долари. Поздравувањето во Мароко нема значење доколку не биде проследено со чај од нане, а него обично го послужува најстариот маж во семејството. Се пие вообичаено или сладок или многу сладок, друга опција нема. Во прашање е мешавина од кинески зелен чај и нане, или свежо или суво, а внимание предизвикува и сипењето од високо, за да се направат меурчиња. Наводно така е повкусен, а притоа се шири и аромата во собата. Ни источна Африка не е исклучок, таму се произведува од 1800-та или поточно од времето на колонијализмот. Познат е чајот од Малави што потсетува на какао додека, пак, кенискиот мириса на стара кожа.
Се разбира дека и Русите се љубители на чаевите, а една од нивните карактеристики секако е и јачината – толку се јаки што лесно можат да се опијат. Како што се вели, тајната е во самоварот. Имено, водата се грее на дрва, ќумур и шишарки, а најчесто се користи чај од кинеско потекло, и зелен и црн. Шеќер се става по желба. Но, во 19 век чајот се пиел со коцка шеќер, која се држела меѓу забите – обичајот е преземен од чергарите. Како и да било, уживањето секогаш е стопроцентно, и во вкусот и во мирисот и во ритуалот.
ТОП НОВОСТИ
