ИСТОРИЈАТА НА АВИЈАЦИЈАТА ГО ПАМЕТИ МИНАТИОТ ВЕК ПО ПРВИОТ СУПЕРСОНИЧЕН ПАТНИЧКИ АВИОН „КОНКОРД“, А XXI ВЕК ЌЕ БИДЕ СВЕДОК НА МАСОВНАТА УПОТРЕБА НА СУПЕРСОНИЧНИТЕ ЛЕТАЛА И СКРАТУВАЊЕ НА ВРЕМЕТРАЕЊЕТО НА ЛЕТОВИТЕ ЗА НАЈМАЛКУ ДВА ПАТИ. ПРВ КОН ТАА МАСОВНОСТ ОДИ ПРОИЗВОДИТЕЛОТ БУМ СУПЕРСОНИК СО НЕГОВОТО ЛЕТАЛО „ОВЕРТУР“
Мечтата и сонот на човекот да се вивне во небеското синило, потекнуваат уште од најрани времиња, а сè почнува со сторијата за летот на Икар, барем така кажува историјата. Хронолошки настаните се редат со лет во балон, потоа лет со слична справа како денешните делтаплани (летало во облик на грчката буква делта летот на Ото Лилјантел) и сè така до првите летови во Париз на бразилскиот пилот Алберто Сантос (со прекар Думонт), потоа браќата Рајт во САД и каде уште не. Оттогаш до денес поминале повеќе од 100 години и авијацијата стигна да лета со брзини неколку пати побрзо од звукот. Тие надзвучни брзини засега се резервирани само за воените авиони, но за патничките сè уште се испитува теренот, со исклучок на авионот „конкорд“. Малку е несфатливо што светот има знаење за постигнување надзвучни брзини, но никако тоа знаење да го внесе во патничките авиони и да стане секојдневие. Сепак, има некои чинители кои играат улога на некаква пречка. Најнапред да ја спомнеме аеродинамиката конструкторите на авиони велат дека воздухот до брзини под 1 мах се однесува исто како и при мали брзини од 100, 200, 500 км/ч итн., но работите се менуваат кога брзината на летот е во близина на брзината на звукот. Тогаш воздухот како да станува погуст и леталото потешко се движи низ него, односно потребно му е многу повеќе гориво да ја совлада таа состојба на воздухот. Лет со толку голема брзина е неисплатлив поради преголемите трошоци за гориво. Следна пречка е бучавата која се создава кога леталото го пробива звучниот ѕид. Патничките авиони не смеат да си ја дозволат таа бучава, а истото не го дозволуваат меѓународните прописи за патничките авиони. Спајк, Вирџин Галактик, Бум Технолоџи, Боинг, тоа се само дел од многуте компании кои експериментираат и најавуваат надзвучни патнички летала.
Бум Технолоџи со своето летало отиде најдалеку. Неговите четири експериментални летови оваа година ветуваат брзо појавување на нивното сериско патничко летало. „Бум суперсоник икс б – 1“ е чисто експериментално летало кое служи како основа за развој на патничкото. Долго е 21 м со распон на крила од само 5,1 м, а максималната полетна тежина е 6.123 кг. Постигнува крајна брзина од 2,2 маха и со еден резервоар гориво прелетува 1.000 наутички милји (1.900 км). Преголемата силина ја црпи од трите турбоџет мотори од марката Џенерал Моторс модел „ј 85 – 15“. Леталото е направено од нерѓосувачки челик, титаниум и композитни материјали. Сето ова бидејќи е тестирано повеќе пати, ќе биде вградено во патничката изведба наречена „овертур“. Компанијата Бум Суперсоник веќе има фабрика изградено во Каролина, САД, каде производството веќе е започнато и засега планот на одговорните е патничкото летало „бум овертур“ да биде официјално претставено наредната година, сертифицирањето да заврши во 2029, а да биде пуштено во употреба во 2030 год. Брзината со која „бум овертур“ ќе крстосува е 1,7 маха и најверојатно ќе биде и крајна, бидејќи конструкторите од безбедносни причини нема да ја користат сета силина на четирите турбофен мотори наречени Симфонија, способни да го понесат леталото со брзина од над 2,2 маха. Суперсоничниот патнички авион „бум овертур“ може да прелета 7.800 км и засега е единствениот и најбрзиот во светот, а во него ќе може да се сместат не повеќе од 80 патници. Останува да видиме дали „бум овертур“ ќе го има првиот комерцијален лет во 2030 год. односно дали сè ќе оди според планираното. Ова го нагласуваме затоа што во авијацијата одложувањето на првите летови е многу честа појава.
Историјата го памети последниот комерцијален лет на „конкорд“ во 2003 год. а оттогаш до денес поминаа 21 год. „Конкордот“, првиот суперсоничен патнички авион беше престиж и да се покаже кој е кој во светот на авијацијата, но најмалку од сè беше економски исплатлив. Времето покажа дека „конкорд“ од економска гледна точка беше големо промашување, а такво нешто во денешно време не смее да се повтори.
ТОП НОВОСТИ
