МОХИТО-КУБАНСКО „ВОЛШЕПСТВО“

ОСВЕН ШТО Е НАЈПОЗНАТ МЕШАН ПИЈАЛАК (КОКТЕЛ) ЧИЈА ПРИКАЗНА ОД НЕГОВАТА ИСТОРИЈА, МИНАТО, Е ДОКУМЕНТИРАНА СО ФАКТИ, ЗА МОХИТОТО СЕ ВЕЛИ ДЕКА Е И НАЦИОНАЛЕН КОКТЕЛ НА КУБА, ПА И ОМИЛЕН МЕШАН ПИЈАЛАК ВО ЛЕТО. ДРОБЕН МРАЗ ШТО ИЗЛАДУВА МЕШАВИНА ОД БЕЛ РУМ, СОК ОД ЛИМЕТА, ШЕЌЕРЕН ПРАВ, СОДА-ВОДА И СВЕЖИ ЛИВЧИЊА МЕНТА ВО СТАКЛЕНА ЧАША, ТАКА ОТПРИЛИКА ИЗГЛЕДА ОПИСОТ НА КОКТЕЛОТ ШТО ГО ВООДУШЕВИЛ И ЕРНЕСТ ХЕМИНГВЕЈ ВО ХАВАНСКИОТ БАР LA BODEGUITA DEL MEDIO, А ПОДОЦНА И МЕЃУНАРОДНАТА ЕЛИТА, ПРЕКУ ОСВОЈУВАЧКИОТ ПОХОД НА СВЕТСКИТЕ БАРОВИ

Безмалку дваесет години мохитото владее сигурно со светската барска сцена. Овој кубански мешан пијалак (коктел) или, поточно, highball (како што бармените го класификуваат), е всушност, освежителна мешавина од бел рум, сок од лимета, шеќерен прав, сода-вода и свежи ливчиња мента чии силни ароми ги разблажува дробен мраз. Се вели дека и оние што не се баш склони кон пиење коктели тешко можат да й одолеат на маѓијата на мохитото чиј назив потекнува од африканскиот збор mojo што значи волшепство. Овој летен мешан пијалак што го евоцира, оживува времето на хедонизмот во предреволуционерна Хавана и нејзините барови, и ден-денес важи како фин, отмен пијалак, но неговото потекло ни оддалеку не е такво.

Според една од бројните приказни, мохитото настанало кон крајот на шеснаесеттиот век, во текот на освојувачките патешествија на озлогласениот истражувач, сер Францис Дрејк (Francis Drake).

По неуспешниот поход на Хавана поради болест на посадата, еден од неговите гусари, Ричард Дрејк (Richard Drake), измислил мешавина слична на сегашното мохито, од состојки што месното население ги консумирало како лек. Измешал aguardiente, т.е. нерафинирана верзија на рум (огнена вода во превод) со лимета, шеќер и ливчиња мента, свежи, а пијалакот го нарекол El Draque, по прекарот на неговиот заповедник. Пијалакот се нарекувал и Draquecito (мал змеј), кој во седумнаесеттиот век бил популарен меѓу кубанската работничка класа.

Според друга приказна, мохитото го измислиле африканските робови кои во Куба, во деветнаесеттиот век, работеле на плантажите на шеќерна трска од која правеле сок, т.н гварапо (истовремено е и суровина за правење рум). Кубанците нектарот го испивале како освежителен пијалак со мраз, а и денес може да се нарача во многу барови во Латинска Америка. Сепак, за еволуцијата во подготвувањето мохито, какво што го знаеме денес, заслужна е компанијата Bacardi, основана во средината на деветнаесеттиот век чиј нов производ тогаш, белиот рум со слаб интензитет, се покажал како многу подобра основа за популарната мешавина. За тоа сведочи и кубанскиот драматург и поет Федерико Вилош (Federico Viloch) кој во една од своите книги од 1940 година напишал дека El Draque станал мохито во мигот кога „огнената вода“ (aguardiente) се заменила со рум.

Првиот пишан рецепт за мохитото се појавил во 1931 год. во книгата Sloppy Joe’s Bar Cocktails Manual на истоимениот бар, и бил доста баран во текот на целото десетлетие. Тогаш популарни барови во Хавана биле Sloppy Joe’s Bar и El Floridita, надалеку прочуени по својот Daiquiri (коктел), вклучително и хотелот „Севилја“, кои почнале да служат и мохито.

Познавачите на мешаните пијалаци знаат да кажат дека мохитото е „изданок“ на Daiquiri и Mint Julep поради главните состојки. За разлика од мохитото, Daiquiri не содржи сода-вода и свежи ливчиња мента, додека Mint Julep наместо рум содржи бурбон. Како-годе, врвот на својата популарност мохитото го достигнал во 1942 г., кога Ангел Мартинес (Angel Martinez) во Хавана отворил бар/ресторан, денес познат како La Bodeguita del Medio. Иако веќе се испивал наголемо, се смета дека на неговата слава најмногу й кумувал Ернест Хемингвеј (Ernest Hemingway), кој го открил и засакал токму таму. Сведоштвото за неговото воодушевување се чува и денес. Имено, на видливо место во барот се наоѓа урамена хартија на која големиот книжевник со своја рака напишал: „My mojito at La Bodeguita, my daiquiri at El Floridita“. Покрај Ернест Хемингвеј, гости на La Bodeguita del Medio биле и студенти, и артисти…целокупната елита. И ден-денес е популарен, има голема посетеност, а подготовката на мохитото е ритуализирана. Набргу и Кеј Вест (Флорида), оддалечен скоро деведесет километри од Куба, го „прегрнал“ мохитото благодарејќи на големиот книжевник. Таму се преселил на крајот на 1920-тите. Со текот на времето, мохитото си го нашол патот до Мајами, а почнал да се пие и во Њујорк, како и во Сан Франциско.

Периодот на занемареност, кој траеше малку време, прекина во 1990-тите кога беше „откриен“ повторно, а голем придонес затоа имаше популарноста на Nuevo Latino кујната. Сепак, враќањето на врвот кога се мешаните пијалаци во прашање му го овозможи Пирс Броснан (Pierce Brosnan) како Џејмс Бонд, пиејќи го во филмот „Умри некој друг ден“. Тајниот агент 007 ја забетонира неговата водечка позиција, така што денес, деветнаесет години потоа, конечно го има статусот кој го заслужува, а неговото mojo неповратно ја „маѓепса“ новата генерација љубители на коктели.

Ернест Хемингвеј не е запаметен само како голем книжевник, туку и како голем хедонист кој, страсно заљубен во мешаните пијалаци, попкоктели. Додека во Montgomery, вид мартини, уживал на другиот крај на светот, во венецискиот Harry’s Bar, во Хавана (Куба) пиел Daiquiri, во барот El Floridita, а во барот La Bodeguita del Medio се родила неговата љубов кон мохитото што, благодарејќи му нему, ги освоил САД, а потоа и светот.

Во 1942 година, на улицата Empedrado во Хавана, Куба, во куќа од деветнаесеттиот век, Ангел Мартинес отворил бар/ресторан Casa Martinez, кој осум години подоцна го „прекрстил“ во La Bodeguita del Medio (з.м. мал дуќан среде улица). Веднаш по неговото отворање, благодарение на дружељубивоста, неформалната атмосфера и боемскиот шарм, ги привлекол писателите, музичарите и новинарите кои таму пиеле мохито. На пример, Ернест Хемингвеј, Пабло Неруда и Габриел Гарсија Маркес биле стални гости. Ѕидовите на барот се испишани од неговите посетители, но и украсени со фотографии на славни луѓе, кои исто така го посетиле, како на пример Нат Кинг Кол, Марлен Дитрих, Брижит Бардо, Софија Лорен, Спенсер Трејси, Ерол Флин. Овој живописен бар е незаобиколна знаменитост и туристичка атракција во стариот дел од Хавана, чија популарност ни денес не стивнува.

Игор Ландсберг