АВТОМОБИЛ, НО НЕ КАКО СЕКОЈ ДРУГ, ТУКУ АВТОМОБИЛ ШТО СТАНА ЛЕГЕНДА КАКО НА ОБИЧНИОТ, ТАКА И НА ТРКАЧКИОТ АСФАЛТ. И ДИЗАЈНОТ, НО И БОГАТАТА ТРКАЧКА КАРИЕРА ГО НАПРАВИ МОДЕЛОТ „911“ ДА БИДЕ НАЈПОСАКУВАНИОТ ВО ИЗМИНАТИВЕ ШЕСТ ДЕЦЕНИИ…
Повод за овој текст се 60 години на многу популарниот модел „911“ во сопственост на Порше. Приказната за семејната компанија и нејзиниот „911“ започнува во 1959 година кога Фердинанд Александар Буци Порше ги направил првите скици за овој модел. Инаку Ф. А. Буци Порше е син на Фери Порше (творецот на моделот „356“) и внук на Фердинанд Порше, основачот на компанијата Порше. Како што може да се забележи, дизајнот на моделот „911“ е продолжение на моделот „кафер“ (бубачката на Фолксваген) и првиот автомобил со името Порше, моделот „356“. Прототипот бил именуван како „порше 901“ и првпат е изложен пред светската јавност на Салонот за автомобили во Франкфурт во 1963 година. Тие што имале можност да го видат прототипот, се изјасниле дека автомобилот им се допаѓа. Задоволни од првичните пофалби од јавноста, компанијата решила да го произведува прототипот „901“. Сè било подготвено, но тогаш се појавил „мал“ проблем околу името на автомобилот. Имено, Пежо ги патентирал сите троцифрени броеви со нула („0“) во средината и Порше го преименувал во „911“.
Со производство се почнало во 1964 година и автомобилот веднаш им станал омилен на љубителите на автомобили. Многу ретко се случува вакво нешто. Буци Порше („Буци“ е негов прекар) не помислувал дека неговиот дизајн, односно неговиот нов модел ќе предизвика толку голем интерес насекаде во светот. Работата со моделот „911“ веднаш тргнала по нагорна линија. За разлика од претходникот, моделот „356“, наследникот бил многу поскап бидејќи имал поголем и посилен мотор, поголем по димензии и поскап поради вградената висока технологија што во тоа време била вистинска реткост. Затоа одговорните одлучиле да лансираат модел што по цената ќе го пополни јазот помеѓу „356“ и „911“. Тој модел е именуван како „912“, многу сличен на „911“, но со помал и не многу снажен мотор и технологија што не можела да се спореди со таа во „911“. Сепак, моделот „912“ предизвикал уште поголем интерес бидејќи неговиот боксер мотор со зафатнина од 1,6 литри бил штедлив, помалку од осум литри бензин на 100 км, што било речиси невозможна мисија за конкуренцијата. Релативно малиот автомобил со мала тежина и многу поволна аеродинамика ги надминувал очекувањата на конструкторите, а за солидна сума купувачите добивале врвен спортски автомобил. Подоцна бил вградуван и 2,0-литарски, но во мала серија. И помалиот и поголемиот боксер мотор имале по четири цилиндри. Сè ова се случувало од 1965 до 1969 година, а потоа моделот „911“ (шестцилиндричен боксер мотор) го продолжил патешествието по светот и така е до денес. За тие пет години биле продадени над 32.500 примероци, од кои точно 2.500 без покрив, односно тарга, но има задно стакло.
Толку моќно купе, а со воздушно ладење. Оваа посебна конструкција за Порше била еден вид заштитен знак. Сè било сместено назад, мотор зад задната оска и погон на задните тркала, а за оваа конструкција биле потребни посебни способности за вистински да се управува „911“.
„911“ ВО СВЕТОТ НА ТРКИТЕ
Како што одминувале годините, така се внесувале нови технологии во моделот „911“ што од многу посакуван спортски автомобил прераснал во своевидна легенда позната насекаде во светот. Таа легендарност не е градена само врз основа на тоа што јавноста го обожавала овој автомобил, туку постепено и на тркачките патеки. Ни Порше не знае точно да одговори на колку трки победил моделот 911 затоа што нивниот број се мери со десетици илјади. Дали можете да си замислите, првпат „911“ влегува во Светскиот шампионат во рели и на првиот настап, тоа е релито Монте Карло, завршува на петто место. Потоа се нижат рели успесите, дури четири победи во Монте Карло (1968, 1969, 1970 и 1979 година) и титула во Европскиот шампионат во рели во 1971 год. Сепак, одговорните ги напуштиле рели натпреварите и се насочиле кон кружните патеки. Причина за ова е конкуренцијата чии автомобили биле помали, полесни, побрзи и поедноставни за управување отколку моделот „911“, а „трн во око“ на „порше 911“ било пребрзото купе „алпина 110“.
Сепак, Порше се впуштил во повторна авантура наречена рели и тоа на релито Париз – Дакар (денес само Дакар). За ова посебна вина имал Џеки Икс, кој претходно победил на ова рели со „мерцедс 4 х 4“. Во 1984 година на стартот се појавиле три „порше 911 карера 3,2 4×4 на Париз Дакар (модел 953)“. Трите екипажи биле во следниов состав, Џеки Икс и совозачот Клод Брасер, потоа Рене Мете и совозачот Доминик Лемоје, а третото возило било управувано лично од проект-менаџерот Роналд Кусмал и совозачот Ерих Лернер. По речиси три недели „талкање“ низ африканските диви предели, Мете и Лемоје го освоиле првото место, а Икс и Брасер, и покрај тоа што на почетокот имале дефект и пад на 138. место, сепак на крајот успеале да стигнат на шестото место. Тоа е воопшто прва победа за еден спортски купе автомобил на релито Париз Дакар.
Конструкторите биле задоволни од успехот затоа што нивниот погон на сите тркала работел беспрекорно, а со него и сите други делови од „пустинскиот болид“. На третиот екипаж му припаднало 26. место. Тоа значи сите три екипажи го завршиле релито, а имало и титула. Покрај многуте победи на кружните патеки, мора да се спомне и светскиот рекорд на легендарната трка 24 часа Леман каде што на патеката Сарт, Порше победил точно 19 пати, а првпат во 1966 година токму со моделот „911“ во класата на автомобили со мотор до 2,0 литри. Кога зборуваме за победи по класи, Порше победил 109 пати од кои 98 отсто со моделот „911“. На патеката каде што автомобилите се возат 24 часа со „полна пареа“, Порше се чувствува како да е дома – ниедна друга марка не е толку трофејна, а моделот „911“ е најпосакуван и најчесто избран модел од тркачите за настап без разлика дали тимовите се приватни или под капата на Порше. Првите три генерации на моделот „911“ биле со воздушно ладење, почнувајќи од прототипот „901“ во 1963 година до 1998 година. Последниот модел „911“ со воздушно ладен мотор носи фабричка ознака „993“ и наедно тој е најпосакуван меѓу сите генерации, а има седум. Се прашувате зошто токму тој „911 (993)“ модел е најпосакуван и најбаран? За него велат дека е најпогоден, но најверојатно и поради изменетиот дизајн што е далеку покомпактен на изглед и највпечатлив од сите генерации. Од четвртата генерација (1998 – 2004) до денешната седма (2019 – ….), сите мотори се со водено ладење.
Во 1986 година врз основа од тогашниот „911“ конструкторите го создадоа супермоделот „959“. Екстремно скап и екстремно брз, но и со најнапредна технологија. Овој модел е одговор за конкуренцијата, но и можност да се види колку далеку можат да одат конструкторите со својата умешност. Беа произведени 337 примероци плус осум наменети за посебни тестирања.
Во изминатите 60 години Поршеовиот модел „911“ станал дури и повеќе од легенда, а некои дури го нарекуваат и икона меѓу спортските автомобили. Сигурно дека „порше 911“ ги заслужил сите епитети и прекари. Повеќе автомобили оставиле длабок печат во историјата на четири тркала, но и во севкупната светска историја, а „911“ како да има малку повеќе од таа историја. Овој автомобил подеднакво го сакаат и децата. Возилото „911“ го има и на маички, дури и на детски пижами. На Фердинанд Александер Буци Порше му се посреќило кога го цртал и обликувал наследникот на моделот „356“.
Денес моделот „911“ е трет најпродаван модел во семејството, а од 1963 година до денес се произведени малку над еден милион примероци од кои дури 70 отсто се во возна состојба. Најпродаван модел е од шестата генерација позната како „991“, произведуван во период од девет години (2011 – 2019) со бројка од над 220.000 примероци. Во моментов „владее“ седмата генерација „911“ што стаса на престолот во 2019 година и засега нема намера да се симне.
Најголем и најзначаен пазар за моделот „911“ беше американскиот, но веќе со години најмногу модели „911“ се продаваат во Кина, а Калифорнија е најинтересен локален пазар за Порше.
ТОП НОВОСТИ
