НАЈНАПРЕД МАШИНИ ЗА ШИЕЊЕ, А ЗАЕДНО СО НИВ И ВЕЛОСИПЕДИ СО КОИ СТАСАЛ ДО НАЈГОЛЕМ СВЕТСКИ ПРОИЗВОДИТЕЛ. ПОТОА НА РЕД ДОАЃААТ АВТОМОБИЛИТЕ И МОТОЦИКЛИТЕ, ЗА ДЕНЕС ДА ОСТАНЕ САМО СО ЧУДАТА НА ЧЕТИРИ ТРКАЛА, НО СÈ УШТЕ НЕ Е ЈАСНО ЗОШТО ГИ НАПУШТИЛ ВЕЛОСИПЕДИТЕ И МОТОЦИКЛИТЕ
Приказната за Опел и неговите 160 години започнува во 1862 кога Адам Опел ја формирал компанијата со седиште во Риселсхајм, првенствено како работилницата за производство на машини за шиење. Адам Опел бил многу познат конструктор на овие машини и како што времето одминувало така работата одела по нагорна линија. Во 1886 год. производството било проширено со велосипеди. Квалитетната и прецизна изработка на производите не им биле непознати на купувачите, така што набрзо Опел станал најголем производител на машини за шиење и велосипеди во матичната земја.
Опеловиот прв автомобил датира од 1898 год. Адам Опел потпишува преддоговор со Фридрих Луцман за заедничко производство на автомобили, но во меѓувреме починува. Работата прејдува во рацете на неговата сопруга и двајцата најстари синовите. Тие се сега одговорни за работата и се обврзуваат дека ќе го испочитуваат договорот за заедничко производство на автомобили со Ф. Луцман во наредните две години. До крајот на 1901 биле произведени вкупно 65 автомобили, а потоа соработката со Ф. Луцман престанува.
Истата година Опел склучува договор со компанијата Дарак, за заедничко производство на автомобили кои ќе го носат името „опел дарак“ каросерија од Опел, а шасија од Дарак. Првиот автомобил со сопствен дизајн е претставен во 1902 год. на Салонот за автомобили во Хамбург, а започнале да го произведуваат во 1906 година, но набрзо потоа партнерството со Дарак престанало во 1907. Некаде во тоа време Опел почнува да произведува мотоцикли. Истовремено познатиот модел „докторваген“ (4/8 пс“) е претставен во 1909 год. и набрзо е прифатен од широк круг купувачи поради неговата издржливост да ги совладува нерамните патишта. Особено биле задоволни лекарите затоа што можеле да стасаат до сите пациенти. Кога некој автомобил е почитуван поради квалитетот, способноста да совладува нерамни патишта, да биде удобен и воедно да биде со прифатлива цена, тогаш успехот е неизбежен. Уште на почетокот Опел создал своја клиентела која ја задржал сè до денешен ден. И денес Опел го бие глас како марка која произведува мошне солидни автомобили, како семејни така и модели наменети за помладите возачи, така е кај нас во Македонија, но и на континентов. Бидејќи обемот на работата брзо се зголемувал, Опел имал потреба од постојано тестирање на автомобилите. Тоа го правел на јавните патишта, но останатите учесници во сообраќајот биле револтирани од бучавата која ја правеле автомобилите и од однесувањето на тест возачите. Под притисок на јавноста Опел во 1917 започнал да гради сопствена патека за испитување на автомобилите. Патеката била готова во 1919, а официјално отворена есента 1920 год. под името Опел Ренбан (Опел тркачка патека).
ПОЧЕТОЦИТЕ НА РАКЕТНАТА ТЕХНОЛОГИЈА
Тоа било времето и на Фриц фон Опел, внукот на Адам Опел, кој експериментирал со ракетни мотори. Тогаш Ф, фон Опел заедно со Макс Валиер постигнува неколку брзински светски рекорди со прототиповите „рак 1“ и „рак 2“, а позабележителен е тој постигнат со „рак 2“ во 1928 кога брзинометарот ја покажал бројката 238 (км/ч). Потоа следел нов рекорд со брзина од 256 км/ч (290) постигнат со прототипот „рак 3“. „Опел рак 4“ се запалил, а потоа одговорните од железницата ги забраниле тестирањата на ракетните возила. Тие автомобили всушност се движеле исклучиво по железничките пруги и така ги постигнувале рекордите. Во 1929 год. на 30 септември е изведен првиот лет на човек со летало на ракетен погон. Фриц фон Опел е пилотот, а конструктор на леталото (авионот) бил Јулиус Харти, додека ракетниот мотор е позајмен од прототипот „рак 1“. И авионот како и прототип возилото се првите чекори на светов на полето на ракетните мотори. Подоцна оваа прва светска ракетна програма на Фриц фон Опел, Макс Валиер, Фридрих Вилхелм Сандер и Јулиус Хатри ќе послужи како основа за развој на ракетите од страна на Вернер фон Браун, конструкторот на „фау 1 и фау 2“ за потребите на нацистичка Германија во Втората светска војна, а по војната тој работи за американската вселенска агенција НАСА и станува главен на програмата Аполо. Значи, почетоците на ракетната технологија се одвивале некаде во погоните на Опел.
Во третата деценија од минатиот век финансиската состојба на Опел била повеќе од добра, а како нема да биде кога е производител број 1 во својата земја и меѓу првите три на континентов. 1924 год. е битна за Опел бидејќи се појавува моделот „лаубфрош“ кој набрзо станал еден од најпродаваните. Во тој период, неколку години пред и потоа, компанијата Опел не го запоставила производството на велосипеди, туку напротив го доусовршила. Во тоа време Опел бил светски најголемиот производител на велосипеди, а произведувал и мотоцикли. Тие биле произведувани во три, односно четири периоди, првиот од 1902 до 1907, потоа од 1912 до 1914 за потоа да продолжи од 1919 до 1924 година. Третиот и последен период е најкус, а започнува во 1928 кога Опел ги купува правата од Ернст Нојман Неандер и неговиот модел „неандер 500“. Опел го доработува овој модел и го именува како „мотоклуб 500 охв“. Подоцна овој мотоцикл ќе му послужи на Фриц фон Опел како основа за постигнување брзински рекорди кога во него ќе вгради неколку ракетни мотори.
АВТОМОБИЛИ ЗА СЕЧИЈ ВКУС
Според Адам Опел автомобилот морал да биде достапен за поширок круг луѓе. Со слично гледиште бил и Хенри Форд на другата страна од „големата вода“. Финансиската моќ на Опел била забележана од американскиот производител на автомобили Џенерал Моторс, но во исто време надвиснала светската криза, а браќата Опел барале стратешки партнер способен да вложи во зголемените апетити на компанијата. ГМ бил тој кој купил дури 37 отсто од акциите на Опел, а подоцна во 1931 година ги откупува преостанатите акции и станува целосен сопственик. Сем тој чекор на ГМ други не превземал, сета организација и развој и натаму биле водени од Опел. Компанијата и натаму вложувала во развојот и во 1935 година отвора нова современа фабрика во Бранденбург за производство на лесниот камионет „блиц“. Истата година Опел е првиот германски производител кој стасал до 100.000 произведени возила. Тоа му успеало најмногу поради моделот „п 4“ и неговата цена од 1650 марки. „Опел п 4“ има современ линијски мотор со четири цилиндри, развивал 23 КС и постигнувал крајна брзина од солидни 85 км/ч. Таа година ќе биде запаметена и по претставувањето на првиот масовно произведуван автомобил со самоносечка каросерија целосно направена од челик. Моделот „олимпија“ претставувал врв во индустријата, мал, аеродинамичен, полесен од сите други автомобили и воедно со најдобри брзински способности и најмала потрошувачка на гориво. За овој комплетен производ Опел добива патент за кој велат дека е еден од најважните во севкупната автомобилска индустрија. Само две години подоцна во 1937, во фабриката во Риселсхајм Опел произведува над 130.000 возила. Оваа фабрика дома е прва, а седма во светот по број на произведени автомобили во една година. И токму кога Опел руши рекорди во производството и кога се појавува моделот „капетан“, над светот надвиснува Втората светска војна. До почетокот на војната Опел ќе произведе скоро 25.400 примероци и толку. Потоа фабриките ќе бидат во служба на воената машинерија по наредба на тогашниот нацистички режим.
За време на војната сите индустриски објекти биле уништени од силите на Антантата. И фабриките во Риселсхајм и Бранденбург биле разрушени, така што по војната стапи период на комплетирање на алатите, суровините и останатите работи потребни за производство на автомобилите. Некаде во тоа време руската команда бара дел од преостанатите производни машини бидејќи Германија била поделена меѓу големите сили. Велат дека во поделбата кај Русија останале цртежи и скици од моделот „кадет“. Тоа се случува во 1948 година. Наводно Русија потоа го произведува автомобилот „москвич 400“ кој многу потсетувал на автомобилот од скиците, „кадетот“. Опел го враќа производството во 1946 кога од фабриката во Риселсхајм излегува камионетот „блиц“. Сега на ред бил моделот „капетан“. Одговорните имале желба да го вратат во производство. Тоа им успеало, но морале да му дадат предност на моделот „олимпија“ бидејќи имал далеку помал мотор. Според договорот фабриките не смееле да произведуваат мотори поголеми од 1,5 литри. Во 1947 излегува „олимпија“, а една година подоцна и моделот „капетан“ е подготвен за продажба. Обновен Опеловиот „кадет“ се појавува во 1959 година и оттогаш овој модел станува икона во семејството Опел. Кај нас во Македонија неколку модели од Опел станаа, да речеме, култни, најнапред „олимпија“, потоа „рекорд“, а најмногу и најпочитуван е моделот „кадет“, во поново време „корса“ и се разбира „астрата“ продолжение на „кадетот“. „Кадетот“ се појавува во далечната 1936, војната го прекинува производството во 1940, а фабриката влегува во служба на воената машинерија. Производството е обновено во 1962 год. и трае до 1991, а кабриолетот продолжува уште две години, за потоа моделот да биде преименуван во „астра“.
НАЈПРОДАВАНИОТ МОДЕЛ НА ОПЕЛ
Од 1936 (1937) до денес моделот „кадет“ / „астра“ е најпродаваниот Опел на сите времиња во семејството и затоа конструкторите посветуваат премногу внимание при создавањето на нова генерација. До денешен ден се продадени околу 25 милиони примероци и тоа само на континентов, а тоа што на другите пазари се појавува под друго име, на пример на азискиот пазар се продаваше под името „исузу џемини“, тие примероци не се присутни во бројките. „Опел кадет“ од 1985 и „опел астра“ од 2016 се закитиле со континенталната титула „Автомобил на годината“. И денес моделот „астра“ е еден од најомилените, напосакуваните и најбараните во популарно нареченета висока ниска класа или по најново „опел астра“ е припадник на класата (сегментот) „ц“. Моделот „корса,“ исто така, е припадник на ниската класа автомобили, поточно е член на ниската средна класа (сегмент „б“). Првиот примерок е претставен пред светската јавност во септември 1982 год. Моделот „корса“ е најпопуларен кај младата популација возачи, но подеднакво е присутна и кај возрасните, затоа што е почитувана од сите генерации. Речиси и да нема генерација која не е обожувана од јавноста. Секој што купува автомобил од ниската средна класа, задолжително и неизбежно „корсата“ се наоѓа на списокот од посакувани модели. Малку е чудно што овој многу популарен модел досега ја нема освоено континенталната титула „Автомобил на годината“, но и покрај тоа „корсата“ по бројот на продадени примероци е веднаш зад „астрата“. Во 1998 год. е „корса“ е најпродаваниот автомобил во светот во својата класа со 910.839. Тогаш е продавана на четири континенти под пет имиња, односно марки во пет каросериски изведби. Од првата „корса“ во 1982 до денешната шеста генерација продадени се над 18 милиони примероци. За овој модел има уште еден занимлив податок, досега „корсата“ се нудеше и во каросерија со три врати, но најновата засега се продава само со пет врати.
И класичните лимузини се дел од поширокото семејство: „рекорд“, „комодоре“, „сенатор“, а во поново време „вектрата“, односно во најново „инсинијата“. Ако во минатото Опел имаше свој претставник во класата над средната, денес Опел е присутен од ниската ниска класа до заклучно со средната класа. Ако некогаш моделот „сенатор“ биеше битка со средната премиум класа, денес тој начин на работење е напуштен.
Најновото од Опел е што Џенерал Моторс го продаде на Пежо за 2,3 милијарди долари заедно со Воксал во 2017, така што денес е дел од групацијата Стелантис и сега е заедо со Пежо, Цитроен, Фиат, Абарт, Алфа Ромео, Крајслер Доџ, ДС, Фиат, Професионал, Џип, Ланча, Масерати, Мопар, Рам и Воксал. Сега во мода се електричните возила и Опел веќе го има целосно електрифицираното наречено „рокс е“, мало возило, двосед, кое може да биде управувано од лица со наполнети 15 години. Возилото веќе се продава на домашниот пазар и засега нема никакви најави дека истото ќе оди на продажба во други држави на континентов. Неговата цена е 6.000 евра, а истото возило со друг дизајн ќе се продава како „цитроен ами“, а можно е да се продава и како „фиат тополино“.
Мошне занимлив е одделот за дизајнирање каде моделот се осмислува директно во три димензии. Откако моделот ќе биде речиси готов, тогаш дизајнерите заедно со одговорните во компанијата седнуваат да го анализираат дизајнот, како надворешниот така и внатрешниот. Мал амфитеатар со не повеќе од 60 до 70 места и 10 на 3,5 метри пано за прикажување на автомобилот во три димензии во размер 1:1. Таму се вршат исправки на дизајнот со помош на компјутери, а програмите во кои се дизајнираат возилата не можат да се најдат во продажба, туку се развивани во Опел и се користат само за Опел и за никој друг. Во таа сала со часови и денови се набљудува дизајнот на моделот сè додека не се испегла и последниот детаљ, а потоа конечниот изглед оди во производство. Тоа е строго чуван оддел во матичната фабрика чии ѕидови и врати се обложени со олово, а се влегува без мобилен телефон, фотоапарат, разни пенкала, моливи, запалки, кутии цигари, кибрити, клучеви, часовник и останати предмети и се разбира со посебна дозвола од одговорните во фабриката.
И денес главнината на Опел сè уште се наоѓа во Риселсхајм исто како и пред 160 год. Таму се осмислуваат плановите за идните возила, се дизајнираат и се конструираат од врвни мајстори на својот занает, а потоа готовите производи, автомобилите, ги продаваат во повеќе од 60 земји во светот.
ТОП НОВОСТИ
