ДАЛИ СВЕТОТ Е НА ПРАГ НА МАСОВНА УПОТРЕБА НА ПРЕВОЗНО СРЕДСТВО ЛЕТАЛО ИЛИ СЕТО ТОА СÈ УШТЕ ЌЕ ГО ГЛЕДАМЕ САМО ВО НАУЧНОФАНТАСТИЧНИТЕ ФИЛМОВИ?
Сонот на цивилизацијата да лета постои отсекогаш. Со првиот лет од пред повеќе од еден век човештвото се „одлепи“ од копното и сè до денес тоа успешно го прави со мал процент на грешки. Човекот не се задоволил со тоа што направил летала наречени аероплани. Сега посакува копнените чуда на четири тркала да ги претвори во летала, но да може да ги користи како и претходно, за превоз, кога ќе биде на копно. Тоа звучи како „две во едно“, автомобил и летало. Ваков и сличен вид летала, односно совршени летала возила гледаме само на филмското платно, но да не биде приказната само фантазија се погрижи компанијата Терафуџа, која со децении експериментира со „две во едно“. Оваа компанија сега ја споменуваме поради сертификатот за летање што го доби од ФАА (Американска федерална агенција за воздухопловство) во категоријата лесна спортска авијација. Тоа значи дека леталото автомобил од Терафуџа е прво одобрено во светот од ФАА.
Интересот на другите автомобилски куќи се зголемува да создадат свое возило летало. Ретко некој производител нема ваква идеја и желба. Согледувајќи како стојат работите во светот со летањето на автомобилите, кинескиот гигант Гили ја купи компанијата Терафуџа пред повеќе од една година, така што сега леталото возило е во негова сопственост.
Патеката доволно долга за слетување и полетување веќе им претставува тешкотија на производителите на автомобили. Поголем дел од нив размислуваат полетувањето и слетувањето да биде вертикално, а тоа им е главна преокупација. Веќе не е во мода писта за слетување и полетување, туку вертикалното движење на леталото возило. Во меѓувреме уште една компанија експериментира со објект направен да биде и автомобил и аероплан. Тоа е компанијата Клеин Вижн во сопственост на иноваторот, изумителот, пилотот и конструкторот Стефан Клеин од Словачка. Тој со неговото летало „еркар“ досега има направено 141 полетување и слетување, а 142. лет е првиот што е направен од еден во друг град, односно полетал од аеродромот во Нитра и по 35 минутен лет безбедно слетал на аеродромот во Братислава.
Леталото во зило го управувал од Стефан Клеин и се движело со врзина од 170 км/ч на висина од 2.700 метри. Инаку леталото возило користи четирицилиндричен мотор од БМВ со работна зафатнина од 1,6 литри. Потоа на аеродромот во Братислава следувала „пауза“ од три минути леталото да се претвори во возило (автомобил) и да тргне по патот за назад. Сето ова се случувало на почетокот на пролетта, така што нема да биде чудно ако наскоро и „еркар“ добие сертификат.
Компанијата Клеин Вижн експериментира со овој тип летала повеќе од три децении и има огромно искуство, а уште позначајно е тоа што еден човек го прави авионот и управува со него, така што го нема советодавниот разговор меѓу пилотот и конструкторот што понекогаш создава мали недоразбирања што не одат во прилог на експериментирањето. Стефан Клеин најавува уште едно експериментално летало, но со мотор што располага со дури 300 КС и за него вели дека ќе лета со брзина над 300 км/ч и притоа ќе може да прелета околу 1.000 километри.
И додека компанијата Клеин Вижн експериментира со класични летала возила на кои им е потребна писта, производителите на автомобили се мачат да создадат летало возило што ќе полетува и слетува вертикално, а потоа да се вози како автомобил. Во овој момент автомобилизмот е зафатен со електрификација на автомобилите и повеќе пари и умеење вложуваат во таа насока затоа што овој вид превозно средство е многу покомплицирано за правење и не се знае кога ќе ја достигне исплатливоста. Има некои експерименти со летало возило и вертикално полетување и слетување, но засега нема ништо посериозно.
Леталото возило на Стефан Клеин е 100 отсто автомобил, а чудото од Терафуџа повеќе личи на елегантно пополнет авион на четири тркала.
Светот ја има и технологијата, ги има и конструкторите, но колку светот е подготвен да ги има тие летала возила. Дали светот е на праг од масовна употреба на возила летала или сето тоа и понатаму ќе го гледаме само во научнофантастичните филмови?
ТОП НОВОСТИ
