СÈ ШТО Е НАПРАВЕНО Е ПОСТИГНАТО СО СОПСТВЕНИ СИЛИ И УМЕЕЊЕ, А ДОКАЗ ЗА ТОА Е ПРВИОТ АВТОМОБИЛ, ДЕЛО ЦЕЛОСНО ИЗРАБОТЕНО ОД ПОМЛАДИОТ ХОРАС ДОЏ. НЕКОГАШ ОВАА МАРКА БИЛА И СÈ УШТЕ Е СИНОНИМ ЗА БРЗИНА, ОЛИЦЕТВОРЕНИЕ НА КУПЕ АВТОМОБИЛ. ЗА ЖАЛ, ДЕНЕС ДОЏ ПАДНА И ПРАШАЊЕ Е ДАЛИ ВООПШТО ЌЕ УСПЕЕ ДА СЕ КРЕНЕ ОД ПЕПЕЛТА
Ретко пишуваме за американската автомобилска индустрија веројатно затоа што тие автомобили не се продаваат на нашиот континент. Овој дел од светот има поинакви навики за автомобилите и затоа само некаде може да се видат американските „челинџер“, „чарџер“, „вајпер“, „корвета“ или „мустанг“. Но кога е во прашање некој јубилеј во рубриката „Историја на автомобилската индустрија“ им посветуваме внимание и на американските марки. Овој пат ќе се осврнеме на марката Доџ, која по многу нешта е посебна во однос на другите, а повод е 110-годишниот јубилеј од првиот произведен автомобил.
Оваа марка автомобили ја основале браќата Џон и Хорас Доџ. Почетокот од нивниот работен век е поврзан со производството на разновидни делови за различни возила. На пример, на почетокот изработувале оски, а потоа ги примениле и во сопствените производи, велосипедите. Во 1896 година заедно со Фредерик Еванс ја основале компанијата „Еванс & Доџ бајсикл компани“, а во 1897 г. излегол првиот велосипед од работилницата. Во 1900 год. отвориле своја работилница и продавница за делови во Детроит. Работата им одела добро и наскоро потпишале договори за снабдување на големите автомобилски компании со менувачки кутии, погонски единици и оски. Меѓу тие производители бил и Олдсмобил, а во 1903 година и Форд им станал клиент. Поголем дел од деловите веќе ги произведувале во сопствен погон. Во архивите 14 ноември 1914 година е забележан како датум кога браќата Доџ го претставиле својот прв автомобил под името „30 – 35“ познат кај народот како „олд бетси“. За само еден и пол месец браќата Доџ, со тимот вработени, успеале да направат 249 примероци. Таквото темпо на производство резултирало со трето место по број на продадени автомобили и по број на произведени автомобили во САД. И додека преку Големата Бара се занимавале со убави работи (изработка на автомобили), на стариот континент имало војни и затоа Доџ делумно го пренаменил производството, од халите почнале да излегуваат разни воени возила. Тамошното производство на автомобили било познато по својата масовност. Затоа во тој период основачот на Фиат, Џовани Ањели, отишол кај неколку производители во САД за да види како дневно се произведуваат по десетици возила. Во 1919 година Доџ го забележал 400-илјадитиот произведен автомобил, бројка што и денес е за почит. Во тој период Доџ го претставил својот прв автомобил со пет врати. Продажните резултати оделе по нагорна линија, но во 1920 год. семејството Доџ го снашло трагедија.
Тогаш во светот се појавила пандемија на грип. Од таа болест починал постариот брат Џон, а неколку месеци подоцна и помалиот Хорас. Којзнае што ќе се случело со компанијата Доџ ако браќата се спаселе од грипот. Само што почнале да ги чувствуваат првите поголеми успеси на компанијата, но, за жал, не доживеале да се радуваат на сето тоа. Во наредните години компанијата продолжила да работи со несмален ритам. Кога Волтер Крајслер го купил Доџ во 1928 година, компанијата произведувала 280.000 возила годишно. Денес многу производители ја посакуваат таа бројка, но иако технологијата е толку многу напредната, сепак, за некои компании ова сè уште е недостижна цифра. Уште додека компанијата Доџ била самостојна, била отворена и првата фабрика во Канада, каде што произведувале над 200.000 возила годишно. Тоа време ќе биде запомнето по милионитиот произведен автомобил. Во 30-тите години најзначајно во таборот на Доџ било производството на моторот со осум цилиндри во V и автомобил со облик наречен фастбек (спортски автомобил). Еве од каде и од кога Доџ ја имал таа спортска нота, а денес сето тоа е познато како „масл кар (мускулест автомобил)“. Се надминала бројката од три милиони произведени автомобили.
СЕКОЕ ДЕСЕТЛЕТИЕ Е ПРОПРАТЕНО СО УСПЕШЕН МОДЕЛ
За време на Втората светска војна производството на Доџ повторно било пренаменето со цел да ù се помогне на државата во неутрализирањето на фашистичките сили. Во тој период Доџ произведувал и авионски мотори, компаси, мерни инструменти за авиони итн. наменето за потребите на војската.
Во десетлетието по војната Доџ почнал да учествува на трките познати под името НАСКА, а познатиот производител на супер спортски мотори ХЕМИ почнал да ги вградува во автомобилите Доџ, при што се појавиле интересни модели како, на пример, првото купе со тврд покрив, „доџ дипломат“, следувале „доџ фајрероу роудстер“ и „доџ ла фем купе“. Сите овие модели денес претставуваат убави бисери на четири тркала за колекционерите.
Наредните 10 години, во 60-тите години, биле одбележани со појавувањето на моделот „дарт“ во 1960 г. Во 1964 г. компанијата прославила 50 години од првиот направен автомобил. Во тие години се појавил и концептот „чарџер“ што во сериско производство постигнал голема популарност. Која било генерација од моделот „чарџер“ е многу почитувана од колекционерите, особено од љубителите на автомобили.
Секое десетлетие од историјата на Доџ е поткрепено со некој успешен модел, на пример, во 70-тите години „челинџер“ веќе бил сериски автомобил и веднаш го пратиле на трките НАСКАР, а моделот „аспен“ го рекламирале како семеен автомобил. Откако се појавил „челинџер“, Доџ добил потврден одѕив од јавноста како марка што темелно ја сфаќа потребата од спортски купе автомобили.
Покрај појавувањето на „ариес“, бил претставен и еднопросторниот модел „доџ караван“ што предизвикал револуција, а за возврат Крајслер добил повторно освежување од финансиска гледна точка.
Моделот „династи“ повторно бил во игра, а на Салонот за автомобили во Детроит во 1989 година, на прославата на 75-годишнината, бил претставен концептот „вајпер“, супер купе со огромна V10 погонска единица и фантастичен дизајн за тоа поднебје. На крајот од минатиот и на почетокот на овој милениум Доџ доживеал малку поголема преродба претставувајќи дури шест нови модели.
Сето тоа за да продолжи марката стабилно да работи „дуранго“, „чарџер“, „челинџер“, „авенџер“, „гранд караван“ и „џорнеј“.
И покрај сите напори да го добие заслуженото место во американското секојдневје, слабите финансиски резултати го однеле Доџ во друга насока. И не било првпат Крајслер да падне и да се соочи со намален интерес за купување возила. Кон крајот на 70-тите години од минатиот век спас за Крајслер бил Ли Ајакока, врвен познавач на автомобилската индустрија и најголем меѓу најголемите менаџери на ХХ и ХХI век. Откако Л. Ајакока буквално бил избркан од Форд, Крајслер веднаш во 1978 година му понудил раководно место. Ли Ајакока без двоумење го прифатил предизвикот и од производител во финансиска криза го претворил во успешна компанија. Според гласовите, Ли Ајакока бил толку многу моќен во Форд што сопствениците се исплашиле дека еден ден ќе им ја преземе компанијата. Затоа големиот менаџер бил отстранет и од оваа компанија. Сè до 1992 год. го водел Крајслер како што му доликува на еден светски менаџерски гигант, а по неговото пензионирање Доџ повторно се нашол во незавидна состојба. Откако ПСА и Фиат ја основале Стелантис, одговорните веднаш го ставиле Доџ на тапет заедно со Ланча и Алфа Ромео. Им поставиле задача (ултиматум) да состават развоен план за заздравување на марките, план што ќе доведе до сигурен профит, а во спротивно марките ќе бидат згаснати.
Денес сè уште никој не знае што се случува со Доџ и до каде е подготовката на развојниот план за зачувување на компанијата.
ТОП НОВОСТИ
