ДА БИДЕШ ДОВОЛНО БРЗ НА ПРАВЦИТЕ, СТАБИЛЕН ВО СВИЈОЦИТЕ И ПОТРОШУВАЧКАТА НА ГОРИВО ДА БИДЕ КОЛКУ ШТО Е МОЖНО ПОМАЛА. ТОКМУ ТАКОВ БОЛИД ПОСЕДУВАЛА МАЗДА, А ДРУГОТО ГО НАПРАВИЛЕ В. ВЕДЛЕР, Џ. ХЕРБЕРТ И Б. ГАШО
Годинава се навршуваат 30 години од победата на Мазда на легендарната трка 24 часа Леман. Ретко некој може да се пофали со триумф на најтешката трка на планетава. Да разгледаме дали победата на Мазда е среќа, знаење или, пак, и едно и друго. И други марки на автомобили победувале на оваа трка, но победата на Мазда има посебна тежина и тоа од неколку гледни точки.
Мазда е првиот јапонски производител на автомобили што победил на трката на издржливост 24 часа Леман. Во маздиниот болид наместо класичен бил вграден познатиот, но непопуларен ротационен мотор, инаку дело на конструкторот Ванкел. Имено, никој не ја вбројувал Мазда во фаворитите, како Мерцедес, Јагуар и Порше, кои во тоа време биле најсериозни тимови за освојување прво место. Била исклучително неконкурентна и за неа воопшто не се предвидувал никаков пласман, дури не ја ставале ни во групата што може да ја заврши трката или сметале дека нејзиниот тим има сосема мали изгледи да ги извози тие 24 часа. Накратко, тогашниот тркачки свет не гледал успех во јапонскиот тим. Само да се потсетиме на седмото место во 1987 и во 1989 година. Сепак, тоа е некаков напредок, успех за некој што е на малку повисоко скалило од почетникот во овој вид натпреварување.
И додека Митсубиши, Субару и Тојота жареа и палеа на рели натпреварите ширум светот, Мазда макотрпно работеше на издржливоста на своите три болиди што ги подготвуваше за 59. издание на трката 24 часа Леман. Два нови болида со ванкел мотор именувани како „787 б“ и еден болид од претходната година со ознака „787“. Тоа беше нејзиниот тим во пошироко издание. Најдобро пласираниот болид на Мазда за време на тренинг-сесиите го има местото со број 19, потоа 23 и третиот болид на 30 место. Според пласманите, тешко некој да ја рангирал Мазда и меѓу првите десет, а да не зборуваме за подиумот. За време на подготовките на патеката Пол Рикар, болидот со број на шасија 002, кој го возеа Ведлер, Херберт и Гашо, покажал врвна издржливост и изненадувачки добри брзински резултати. Шефот на тимот Такахаши Охаши, кого го сметале за конзервативен и за некој што применува класични тактики за време на трките, овој пат ги викнал тројцата возачи од болидот со број на шасија 002 и им дал нови инструкции како да возат. Им кажал да возат остро и брзо уште од првата секунда на трката и воопшто да не го менуваат темпото. Тројцата возачи биле многу изненадени од последните совети што им ги дал шефот, но тимската наредба морало да се послуша и „танцот“ со брзините можел да започне. Да потсетиме, екипажот бил составен од млади сили, ниеден од нив немал 30 години. „Брканицата“ почнала и споменатото трио во болидот со стартен број 55 тргнало како трката да ќе трае еден час, еден и пол, а не 24 часа.
Имало наредба другите два болида да ја извозат трката и да постигнат колку што е можно подобри времиња, но без ризикување.
Маздата со стартен број 55, со ванкел мотор без турбокомпресор, значи атмосферски, во шестиот час од трката се нашла на изненадувачки високото четврто место, веднаш зад тројната формација 1 – 2 – 3 на болидите од Саубер Мерцедес. Водечкото трио почнало да се распаѓа, еден по еден ги снемувало од патеката и така сè до наредниот ден на 23 јуни кога и последниот „саубер мерцедес“, водечкиот, го снемало од патеката поради мал инцидент и потоа следувал краток „одмор“ за него во боксот. Неколку минути по 13 часот болидот на тимот Маздаспид „го водел орото“.
Ако дотогаш седеле на игли прашувајќи се до каде и до кога екипажот ќе издржи на второ место, состојбата нагло се сменила и добила четврта димензија. Тимот бил во целосна паника, во радост, во исчекување, во чудење и неверување. Тие не знаеле што им се случува, не биле ни свесни за тоа колку моќ и колку супериорни механички направи имаат во гаражата. И кога дошло време за одење во боксот, да се дополни гориво, да се направи брза проверка на болидот и да се замени возачот, Џони Херберт, кој дотогаш возел, го замолил тимскиот шеф да го остави да вози, да не го менува бидејќи е влезен во добар возачки ритам и бил расположен трката да ја доведе докрај. Шефот му поверувал и го оставил Херберт во болидот, а овој го довел болидот на целта и прославата можела да започне. Од возбуда, од преголема желба да се победи, од адреналинот во него, на целта не можел сам да излезе од болидот. Заморот го совладал по застанувањето под бело-црното шаховско знаме и морал да оди на краток „одмор“ во болница. Победничкиот екипаж славел на подиумот само со двајца возачи, Ведлер и Гашо, а третиот им се придружил откако бил пуштен по неколкудневното закрепнување во болница.
Тука не е крајот на возбудата, на сето славење. И другите два болида ја завршиле трката и тоа на шестото и осмото, поточно кажано меѓу првите 10. Мазда со три болиди, од кои едниот е победник, учествувала на 59. издание на најлегендарната трка во светот, 24 часа Леман. Ова се нарекува фаза на делириум во тимот на Маздаспид. Безначајниот натпреварувач со инфериорни болиди, со толку непопуларниот и непосакуван ванкел мотор, сите без исклучок го ставале на опашката од трката. Но од целосно безнадежен тим во очите на тогашниот севкупен тркачки карван, тимот на Маздаспид се претворил во змеј со победа, со три болиди меѓу првите 10. Фаворизираните Јагуар, Мерцедес и Порше не можеле да си дојдат на себе. Сауберовите болиди биле врв на механиката и електрониката, но имале една мана, биле многу големи потрошувачи на гориво и тука губеле време поради почестите застанувања во боксот за дополнување гориво.
Најдобрите познавачи на овој спорт прогнозирале битка помеѓу претходно споменатите, но ни на крајот на памет не им било да ја споменат Мазда како еден од фаворитите. Ја немало на ниеден список на можни натпре – варувачи што ќе ја завршат трката. Не се знае што навистина се случувало во деновите пред трката, но можно е тимот на Маздаспид да служел за потсмев поради ванкел моторите. Но кога „787 б“ ја минал целта, конку – ренцијата останала запрепастена и се прашувала каде погрешила. И за да биде победата запечатена како што треба, победничкиот „787 б – 55 – 002“ влегол на целта со два круга предност пред второпласираниот.
Таа 1991 година била последна во која било дозволено да се вози со ванкел мотор, а од следната исклучително се употребувале класичните отомотори. Во историјата на трката 24 часа Леман не се случило да победи аутсајдер, и тоа без класичен мотор, туку со ванкел, без турбокомпресор и на вториот да му избега два круга. Победата во тимот на Мазда, кој носел име Маздаспид, не дошла тукутака, туку тоа бил успех од макотрпната работа на конструкторите што успеале да создадат прототип возило доволно брзо на правците, но и наедно поштедливо од другите на патеката. Едноставно кажано, тие две нешта и квалитетната изработка й ја донеле титулата на Мазда. Затоа оваа 30-годишнина заслужуваше да биде спомената.
Најпознатата и најтешката трка на издржливост, 24 часа Леман, се вози на патеката Сарт во местото Леман. Полутркачката патека, половина затоа што дел од патеката е патот со кој се поврзани околните села, е долга 13.626 метри. Тие патишта секоја година се затвораат за време на трката и тоа се прави уште од 1923 година кога првпат била организирана 24-часовната трка на издржливост. Во класата производители најмногу пати победил Порше, дури 19 (во сите класи, не само во класата на прототипови), а меѓу возачите најтрофеен е Том Кристенсен со девет победи.
ТОП НОВОСТИ
